Samoświadomość to zdolność trafnego rozpoznawania własnych emocji, myśli i wartości oraz ich wpływu na zachowanie, a także umiejętność dokładnej oceny swoich mocnych stron i ograniczeń, co przekłada się na pewność siebie i poczucie własnej wartości. Samoregulacja to natomiast zdolność skutecznego kontrolowania emocji, myśli i zachowań w różnych sytuacjach — skuteczne radzenie sobie ze stresem, kontrolowanie impulsów i motywowanie siebie. Narzędziami wspierającymi rozwój samoświadomości i samoregulacji mogą być na przykład:

• Karty samopoznania, gdzie uczniowie określają swoje kompetencje i na ich podstawie wyznaczają cele rozwojowe;
• Rutyny myślowe, takie jak „Pomyśl – Przedyskutuj z kolegą – Podziel się wnioskami” (ang. Think-Pair-Share), „Widzę – Myślę – Zastanawiam się” (ang. See-Think-Wonder), „Punkty kompasu” czy „Drabina metapoznania”;
• Koło emocji, które można wykorzystać zarówno jako podstawę do rozmowy o własnych emocjach, jak i o emocjach bohaterów literackich czy historycznych, a także do dyskusji na temat adekwatnych i nieadekwatnych sposobów wyrażania emocji w różnych sytuacjach.

Kolejne dwie umiejętności stanowią wyjście poza własny świat i odnalezienie siebie w relacji z drugim człowiekiem. Świadomość społeczna to umiejętność przyjęcia perspektywy drugiej osoby i empatia wobec osób z różnych środowisk i kultur, a także zdolność rozumienia społecznych i etycznych norm zachowania oraz rozpoznawania zasobów dostępnych w otoczeniu. Wiąże się to z umiejętnością budowania relacji, czyli jasnego komunikowania się, aktywnego słuchania, współpracy z innymi, opierania się niewłaściwej presji społecznej, konstruktywnego rozwiązywania konfliktów oraz poszukiwania i oferowania pomocy w razie potrzeby. Budowanie tych umiejętności to przede wszystkim:

• Analizowanie perspektyw i punktów widzenia, uznając ich równoważność, na przykład poprzez rutynę „Krąg Punktów Widzenia” (ang. Circle Of Viewpoints);
• Empatyczne spojrzenie na inne osoby z własnego otoczenia, na przykład dzięki rutynie „Wejdź, wyjdź, cofnij się” (ang. Step In, Step Out, Step Back) czy „Uczucia i Opcje” (ang. Feelings and Options);
• Nauka aktywnego słuchania i formułowania komunikatów „Ja”, a także dawania informacji zwrotnej, np. w ocenie koleżeńskiej;
• Przyjmowanie różnorodnych ról, np. podczas pracy projektowej czy dyskusji;
• Klasowe dyskusje i debaty.

Ostatnią z kompetencji CASEL jest odpowiedzialne podejmowanie decyzji. Jest ono poniekąd wynikiem rozwoju poprzednich kompetencji, ponieważ opiera się na analizie skutków różnych działań z uwzględnieniem dobra własnego i innych. Kompetencję tę kształtujemy głównie poprzez wspólne działania projektowe oraz aktywności samorządowe i społeczne.

Dlaczego warto rozwijać kompetencje krytycznego myślenia u uczniów? Przede wszystkim dlatego, że pozwala to im lepiej poznać siebie – kim są i kim chcą być. Znając siebie, uczniowie będą w stanie zauważyć pierwsze objawy braku dobrostanu, a dzięki świadomości społecznej dostrzegą możliwości wsparcia w otoczeniu i skutecznie o nie poproszą. Dzięki rozwijaniu kompetencji związanych z budowaniem relacji uczniowie będą bardziej świadomi innych oraz zastanowią się nad swoimi zachowaniami i ich wpływem na innych. Edukacja oparta na kształceniu kompetencji społecznych może być doskonałą profilaktyką przeciwko takim zjawiskom, jak hejt czy przemoc. Dzięki krytycznemu myśleniu uczniowie mogą łatwiej komunikować się z rówieśnikami, są mniej podatni na presję rówieśniczą i manipulację. 

Jak pokazują badania, dobrostan nie jest czymś stałym i niezmiennym. To raczej zestaw umiejętności, które można trenować i rozwijać dzięki odpowiednim narzędziom [4]. Celem takich ćwiczeń jest pełen rozkwit poczucia dobrostanu poprzez zwiększanie ilości i jakości przeżywanych pozytywnych emocji, zaangażowanie w działanie, poczucie sensu i celu, doświadczanie pozytywnych relacji oraz celebrowanie osiągnięć. Działajmy więc z uczniami tak, aby pomagać uczniom czuć się dobrze samym ze sobą oraz w relacjach z innymi!